Δεν μας εκπλήσσει το ότι στην Αμερική αρνήθηκαν το βιβλίο του: είμαστε σίγουροι ότι θ’ απαγορευόταν την επομένη της δημοσίευσής του. Όσο δεν για το βαθύτερο νόημά του, θα πρέπει να δούμε την ένδειξη για τη διάθεση εκδίκησης όπως την αισθάνεται μια φυλή που, ό, τι και να λέμε, είναι ακόμη καταπιεσμένη και τρομοκρατημένη, κάτι σαν απόπειρα εξορκισμού ενάντια στην επιρροή των «πραγματικών» Λευκών, ακριβώς όπως οι άνθρωποι της νεολιθικής εποχής όταν ζωγράφιζαν τους βίσονες που είχαν τραυματίσει με βέλη για να παρασύρουν τη λεία τους, τις παγίδες, και μια περιφρόνηση για την αληθοφάνεια καθώς και για τις υποχωρήσεις στα γούστα του κοινού. Αλίμονο, η Αμερική, χώρα της χλιδής, είναι επίσης και τόπος εκλογής των πουριτανών, των αλκοολικών και των «βάλτε το καλά στο κεφάλι σας»: κι όταν το θελήσουμε, στη Γαλλία, στην άλλη μεριά του Ατλαντικού, με λίγη μεγαλύτερη πρωτοτυπία, δε ζοριζόμαστε να εκμεταλλευτούμε ασύστολα μια συνταγή που αποδείχτηκε αποδοτική. Τέλος πάντων, είναι κι αυτό ένας τρόπος για να κάνεις τη δουλειά σου…
